చర్వితచర్వణం

  ఉ. చక్కెరమాని వేము చ క్కె రమాని వేము దినఁ జా లిన కైవడి మానవాధముల్ పె క్కు రు బక్కదైవముల   వే మఱుగొల్చెద రట్లకాదయా మ్రొ క్కి న నీకె మ్రొక్కవలె   మో క్షమొసంగిన నీవె యీవలెన్ ద క్కి నమాట లేమిటికి   దా శరథీ! కరుణాపయోనిధీ! 1.       చక్కె ర మాని  2.       వేము దినఁ జా లిన కైవడి  3.      మానవాధముల్ 4.      పెక్కు రు 5.      బక్కదైవముల   వే మఱుగొల్చెదరు 6.      అట్లకాదయా 7.       మ్రొక్కి న నీకె మ్రొక్కవలె   8.      మో క్షమొసంగిన నీవె యీవలెన్ 9.      తక్కి నమాట లేమిటికి   10.   దా శరథీ! కరుణాపయోనిధీ! అర్ధాలు : చక్కెర  =  పంచదార (తీపి) ;  మాని  =  మానివేసి ;  వేమున్  =  వేప ఆకును (చేదు) ;  తినజాలిన  =  తినాలి అనుకునే ;  కైవడి  =  విధంగా ;  పెక్కురు  =  చాలామంది ;  పక్కదైవము  =  వేరు దైవాలను ;  వేమఱున  =  మాటిమాటికి ;  కొల్చెదరు  =  కొలుస్తారు ;  మ్రొకిన  =  భక్తితో నమస్కరించాలంటే ;  మోక్షమొసంగిన  =  మెక్షము ప్రసాదించాలంటే ;  తక్కిన మాటలు  =  వేరు మాటలు ;  ఏమిటికి  =  ఎందులకు ;  దాశరథీ  =  రామా !;  కరుణాపయోనిధీ  =  దయా సముద్రుడా! భావం: ఈ పద్యం రామదాసు వ్రాసిన దాశరథీ శతకం లోనిది.   తీయని పంచదారన

  శా. కేదారాదిసమస్త తీర్థములు కే దా రాది సమస్త తీర్థములు కో ర్కిం జూడఁ బోనేఁటికిం గా దా   ముంగిలి వారణాసి కడుపే   కై లాసశైలంబు మీ పా ద ధ్యానము సంభవించునపుడే   భా వింప నజ్ఞాన ల క్ష్మీ దా రిద్ర్యులుగారె లోకు లకటా!   శ్రీ కాళహస్తీశ్వరా! 1.       కేదా రాది  2.       సమస్త తీర్థములు  3.       కో ర్కిం  జూడఁన్  4.       పోనేఁటికిం 5.       కాదా   ముంగిలి వారణాసి  6.       కడుపే   కై లాసశైలంబు  7.       మీ  పాద  ధ్యానము  8.       సంభవించునపుడే   9.       భా వింపన్  10.    అజ్ఞాన ల క్ష్మీదా రిద్ర్యులుగారె  11.     లోకులకటా!   12.     శ్రీ కాళహస్తీశ్వరా! కేదా రాది  =  కేదార  +  ఆది  =  కేదారము వంటి ;  సమస్త  =  చాలా ;  తీర్థములు  =  పుణ్యక్షేత్రములు  ;  కో ర్కిం  =  కోర్కెతో ;  జూడఁన్  =  చూడటానికి ;  పోనేఁటికిం  =  పోవటం ఎందుకు? ;  కాదా   =   ఔను కదా ;  ముంగిలి  =  ఇంటి దగ్గరే ;  వారణాసి  =  కాశీ ;  కడుపే  =  కడుపే ;   కై లాస శైలంబు  =  కైలాస పర్వతము ;  మీ  పాద  ధ్యానము  =  మీ పాదాల మీద ధ్యానము ;  సంభవించునపుడే   =  చ ేసినప్పుడే ;  భా వింపన్  =  ఆలోచన చేస్తే ;  అజ్ఞాన ల క్ష్మీదా రిద్ర్యులుగారె

  సీ. మందార మకరంద మాధుర్యమున మం దార మకరంద   మా ధుర్యమున దేలు   మ ధుపంబు వోవునే   మ దనములకు ని ర్మల మందాకి నీ వీచికల దూగు   రా యంచ చనునే త రం గిణులకు ల లిత రసాల ప ల్ల వ ఖాదియై సొక్కు   కో యిల జేరునే   కు టజములకు పూ ర్ణేందు చంద్రికా స్ఫు రిత చకోరక   మరు గునే సాంద్ర నీ హార ములకు అం బుజోదర దివ్య పా దా రవింద   చిం తనామృత పాన వి శే ష మత్త చి త్త మేరీతి నితరంబు   జే ర నేర్తు!   వి నుత గుణశీల ,  మాటలు   వే యునేల ? 1.       మందార మకరంద  2.       మాధుర్యమున దేలు మధుపంబు 3.       వోవునే మదనములకు 4.       నిర్మల మందాకినీ వీచికల దూగు రాయంచ 5.       చనునే తరంగిణులకు 6.       లలిత రసాల పల్లవ ఖాదియై సొక్కు   కోయిల  7.       చేరునే కుటజములకు 8.       పూర్ణేందు చంద్రికాస్ఫురిత చకోరకము  9.       అరుగునే సాంద్ర నీహారములకు   10.    అంబుజోదర దివ్య పాదారవింద  11.     చింతనామృత పాన  12.     విశేష మత్తచిత్త మేరీతి  13.     నితరంబు జేర నేర్తు!  14.    వినుత గుణశీల ,  మాటలు వేయునేల ? అర్ధాలు : మకరంద  =  తేనె ;  మధుపంబు  =  తేనటీగ ;  మదనము  =  ఉమ్మెత్తపూవు ;  మందాకినీ  =  గంగానది ;  తూగు  =  తిరుగాడు ;  రాయంచ  =