ఉ. సారపు ధర్మమున్ - 100 పద్యాలు

 

ఉ. సారపు ధర్మమున్
సారపు ధర్మమున్ విమలసత్యముఁ బాపముచేత బొంకుచేఁ బారముఁ బొందలేక చెడఁబాఱినదైన యవస్థదక్షు లె వ్వార లుపేక్షచేసి రది వారలచేటగుఁ గాని ధర్మ ని స్తారకమయ్యు సత్య శుభదాయక మయ్యును దైవ ముండెడున్
1.    సారపు ధర్మమున్ 2.    విమలసత్యముఁ 3.    బాపము చేత బొంకుచేఁ 4.    బారముఁ బొందలేక 5.    చెడఁబాఱినదైన యవస్థ	6.    దక్షు లెవ్వార లుపేక్షచేసి రది 7.    వారల చేటగుఁ గాని 8.    ధర్మ నిస్తారక మయ్యు 9.    సత్య శుభదాయక మయ్యును 10.  దైవ ముండెడున్
అర్ధాలు: సారపు = సారమైనటువంటి = చక్కటి; విమల = తప్పులేని; పాపము చేత = తప్పు పనుల చేత; బొంకుచే = అబద్ధము చేత; పారము బొందలేక =ఫలితము పొందలేక; చెడ బాఱినదైన =చెడిపోయిన; అవస్థ = పరిస్థితి; దక్షులు = శక్తి ఉన్నవారు; ఎవ్వారలు = ఎవరైతే; ఉపేక్ష చేసిరి = దానిని పట్టించుకోకుండ; అది వారల చేటగు = అది వారికి చెడు చేస్తుంది;  కానీ = అంతేకానీ; ధర్మ నిస్తారకమయ్యు =ధర్మ + నిస్తారకము + అయ్యు = ధర్మాన్ని రక్షించుటకు; సత్య శుభ దాయక మయ్యును = సత్యాన్ని, మంచిని చేయుటకు; దైవ ముండెడున్ = దైవము + ఉండెడున్ = దేవుడు ఉంటాడు;
సందర్భం – మహాభారతంలోని (తిక్కన వ్రాసినది) ఉద్యోగ పర్వంలో శ్రీకృష్ణుడు రాయబారానికి వెళ్లి ధృతరాష్ట్రునితో చెప్పిన మాటలు. భావం: ధర్మం అధర్మం చేత, సత్యం అసత్యం చేత ఫలితాన్ని పొందలేని దుస్థితి కలిగినప్పుడు సమర్థులు ఉపేక్షించ కూడదు. అలా చేస్తే వారికే చేటు కలుగుతుంది గాని ధర్మాన్ని రక్షించే, సత్యాన్ని, మంచిని చేయుటకు దైవం ఉన్నది.